Vanmiddag begon het erg donker te worden, daarna vielen er wat dikke druppels en niet veel later kwam er hagel uit de lucht vallen. Dat gebeurt wel vaker. De bui trok over en ik was al opgelucht dat de hagel mee was gevallen, toen de bui terugkwam, of het grote broertje ervan kwam voorbij.
Dit is het resultaat … mijn pot met basilicum en komkommers.
In de moestuin zijn veel tomatenplantjes gehalveerd, bijna al mijn bloemen zijn kapot gehageld, mijn druiven hebben tweederde van hun blad verloren en de kiwi’s hebben overal diepe scheuren in hun bladeren die heel sneu nog aan de plant bungelen.
Een kleine groene ravage dus.
Gelukkig hoef ik mijn geld niet met mijn groenten en fruit te verdienen. Het is maar mijn hobby en ik kan gewoon basilicum en tomaten in de winkel kopen mochten de mijne de strijd opgeven. Ik vermoed echter dat ze heel hard hun best gaan doen om snel nieuwe blaadjes te maken.
We waren weer n’s een korte wandeling aan het maken toen we langs een grote moestuin liepen, in een vallei, midden tussen allemaal wijngaarden op de heuvels eromheen. We lopen er vaak langs, maar hadden er nooit iemand gezien.
Deze keer was er echter een man wat water aan het geven. Zijn tractor stond bij de put en gaf luid ronkend elektriciteit aan de pomp. Zoals we wel vaker doen maakten we een praatje. Hij bleek de eigenaar van alle wijngaarden rondom de moestuin en ook van de wijngaarden verderop. Hij vertelde honderduit. Ik begon het koud te krijgen. In een vallei is het vochtiger en dus voelt het een paar graden kouder aan, wist de beste man mij te vertellen met een air van: stel je niet aan!
Na een tijdje kwam er een 4×4 de heuvel afzetten. Het was de vrouw van deze man. Ze kwam wat groente en fruit halen voor het eten. Voor ik het wist had ze een meloen geplukt en haar man instructies gegeven die in stukken te snijden en ons een stuk te geven. De meloen was nog niet helemaal rijp, maar wel al lekker. Ze probeerde een andere meloen in de hoop dat die wel rijp zou zijn, maar die was nog minder rijp. Het is duidelijk moeilijk om van buiten te zien of een meloen rijp is. Daar heb ik ook altijd moeite mee.
Al met al erg vriendelijk dat ze hun meloenen met wildvreemden delen, hoewel ze inmiddels wisten wie we waren en waar we wonen. Toch gaven ze mij een kille indruk door de dingen die ze vertelden en wellicht omdat ik het echt koud had, maar dat werd gewoon genegeerd.
Wat vertelden ze dan? Ze vertelden over hun manier van druiven verbouwen en olijven (op gif werd niet bespaard en was een prachtige uitvinding – om zoveel mogelijk geld te kunnen verdienen), over hoe ze een vos de wereld uit hadden geholpen nadat die voor de tweede keer probeerde hun kippen te eten (de eerste keer was hij erin geslaagd). Uiteraard snap ik dat, maar je kunt ook de kippen beter beschermen in plaats van de vos een kopje kleiner te maken.
Toen ze over de nieuwe tendens van ‘0 km’ begonnen, over hoe belachelijk dat is, was ik er wel klaar mee om als publiek te dienen. Ik begrijp dat ze hun wijn en olie over de hele wereld verkopen, maar toch is ook het idee om zoveel mogelijk lokaal te consumeren volgens mij een heel goed idee. De hoogste tijd dus om door te lopen. Ik had het steenkoud gekregen dus had echt een goede smoes! Wat een kille maar toch ook vriendelijke mensen en vallei!
In Toscane (in elk geval wel bij mij in de buurt) kun je momenteel geen weg nemen zonder een lange file te vinden achter een tractor die een kar vol druiven naar de ‘Cantina Sociale’ brengt (of op de terugweg daarvan is). De Cantina Sociale is een grote wijnmaker die de druiven uit de hele buurt tot wijn verwerkt. In dit gebied heeft bijna elk stadje er een.
De Cantina Sociale van Montespertoli … een wijnfabriek!
Het oogsten gaat bijna altijd met een grote machine tegenwoordig. Dat ziet er bijvoorbeeld zo uit:
Deze machines gaan uiteraard erg snel vergeleken met mensen die met een schaar elke tros los moeten knippen. De wijn die je krijgt na machinaal oogsten, kan echter niet van goede kwaliteit zijn.
Wie wel n’s druiven heeft geplukt, weet namelijk dat sommige trossen verrot zijn of deels verrot. De machine maakt geen onderscheid en alles wat in de wijngaard is op het moment dat de machine langsgaat, wordt deel van de wijn. Dat wil zeggen ook alle beestjes die rondom de trossen leven of er toevallig even langskwamen. Nou wordt er zoveel gif in de wijngaarden gebruikt, dat het misschien met die hoeveelheid beestjes nog wel meevalt, maar wat er leeft en loopt, verdwijnt in de wijn.
Nou heb ik af en toe wijnmakers bezocht die keihard beweren dat machinaal oogsten geen enkele invloed heeft op de kwaliteit van de wijn, dat het zelfs beter is (kan me niet herinneren waarom). Echter, alle betere kwaliteit wijnen worden uiteraard met de hand geplukt.
Ik heb deze week de buren een paar uur geholpen met plukken. Waar ik bij mijn druiven elke tros inspecteer en de rotte en onrijpe druiven eruit haal, gebruiken de buren bijna alles. Ze knippen het verrotte deel uit een half verrotte tros, dat wel, maar de verrotte druifjes her en der gaan ook gewoon in de wijn. Toch is dat al beter dan een machine zou doen, maar volgens mij is het jammer. Iets betere selectie van de druiven zou de wijn direct lekkerder maken. Ze hebben echter haast, ze willen in maximaal een dag klaar zijn en ze vinden de wijn lekker genoeg zoals ze die al hun hele leven maken.
Na de hete en droge zomer die we hebben gehad, waren de druiven al vroeg zoet. Met zoete druiven kun je wijn maken, dus we besloten te beginnen met druiven plukken.
We waren de eersten in dit gebied en kregen dus uiteraard wat commentaar. Echter, wij hadden sterke argumenten om toch door te gaan. Punt één: als we niet snel oogsten, eten de reeën alles op waar ze bij kunnen (we laten de bramen opzettelijk staan, maar die overwoekeren niet alles). Punt twee: wij spuiten helemaal niet en na de regen die we vanaf half augustus hebben gehad, is de kans groot dat een deel van de druiven gaat schimmelen.
Dit is de tweede keer dat we wijn maken (natuurlijke manier, zonder wat dan ook toe te voegen). Wij zijn dus echt beginnelingen en dan is het vrij eng om iets anders te doen dan alle anderen (hoewel wij ook de enigen in onze buurt zijn die niet spuiten en geen sulfiet toevoegen bij het wijn maken, dus we zijn al uniek). We hebben onze grote onzekerheid opzij geschoven en zijn gewoon aan de slag gegaan. Per slot kunnen we er altijd iets van leren en als de reeën alles opeten hebben we er helemaal niets aan.
We begonnen met een stukje wijngaard waar bijna geen bramen staan. Dat zijn allemaal witte druiven en we besloten dus dit jaar witte wijn te maken (vorig jaar hebben we alles door elkaar gemengd). Na een dag plukken en de druiven van hun steeltjes halen en met de voeten persen, hadden we ongeveer 80 liter. Dat schoot niet op. We hadden nog heel veel meer druiven te plukken.
Even zoeken op internet naar een handmatige ‘pers- en ontsteelmachine’ kwamen op iets prachtigs uit en besloten het te kopen, in de verwachting dat we elk jaar wel wat wijn zullen maken en de investering dus echt de moeite waard zal zijn.
Het weekend erna gingen we verder met plukken. Ditmaal rood en wit door elkaar heen. Met lange broek en stevig overhemd konden we ons redelijk tegen de bramen verdedigen. Veel druiven waren al opgegeten, maar we hadden toch een flinke oogst (vergeleken met vorig jaar). In een half uurtje zat dat, met hulp van onze nieuwe aanwinst, allemaal in een grote open ton van 230 liter om te kunnen gisten.
Onze gistende druiven. Het bordje gebruik ik om de schillen een paar keer per dag onder te dompelen en de beker om het laken uit het vat te houden.
We zagen duidelijk dat de rode druiven erg in trek zijn bij de reeën en de witte veel minder. Ik vermoed dat ze de witte druiven niet goed kunnen zien en de rode wel.
Wéér wat geleerd!
We hadden nog één wijngaard te gaan, behoorlijk overwoekerd, dus we besloten nog een week te wachten met oogsten van die laatste druiven. Dat bleek weer een fout … want het waren vooral rode druiven en de week erna was nóg meer opgegeten en een ander deel ook al half verrot. We hebben gered wat we konden redden en na uren plukken en druiven uitzoeken, hadden we een magere 20 liter (schatting, het zit in een damigiana, zo’n grote ronde buikfles en die is nog niet tot de helft gevuld).
Het houdt een mens wel bezig! Maar we hebben er enorm veel plezier in en het resultaat van vorig jaar was goed genoeg om vol moed door te gaan met leren!
We waren een stukje gaan wandelen toen een man uit de buurt, waar we wel vaker een kletspraatje mee maken, op z’n scooter voorbij kwam. Hij stopte en zette de motor uit. Hmmmm blijkbaar had hij echt zin in een praatje!
Na wat over en weer over het weer en de schade van de onweersbui zaterdag … De bliksem is bij ons ingeslagen, op de meter, die is van de muur geknald. De elektriciteitsmaatschappij kwam binnen 1,5 uur en hebben een nieuwe geïnstalleerd waarna alles het weer deed, afgezien van het alarm. Erg veel geluk gehad!
Daarna nog wat over de olijfvlieg (is ie er, gaat ie komen?). De buur is echt boer, al zijn hele leven. Een kleine druivenproducent en hij heeft ook olijfbomen, dus hij weet altijd wel wat over de plagen die er al dan niet zijn. Hij spuit ook vol overtuiging zoveel gif als nodig is om niets van zijn opbrengst te verliezen.
Toen kregen we het over de druiven. Wij hebben alles al geplukt omdat anders de reetjes ons voor zijn. Ze hadden nu alle rode druiven al opgegeten die niet door bramenstruiken zijn omgeven. Ik zei tegen de man dat ze blijkbaar onze druiven lekkerder vinden, want wij spuiten niet.
Hij haalde rustig zijn schouders op en zei ijzig kalm: “ze moeten ze allemaal afmaken, alle wilde dieren moeten worden afgemaakt en die gekken die van dieren houden die moeten ze maar in een omheind park gaan bekijken”.
Dit weekend hebben we eindelijk onze wijn gedecanteerd. Op de bodem van de grote flessen lag een dikke laag ‘drab’ en we hebben geprobeerd de wijn daarvan te scheiden.
Ideaal moment om de wijn ook te proeven en … het is goed drinkbaar. Het is zeker geen fantastische wijn, maar het is een typische boerenwijn. Eenvoudig maar met veel smaak.
De wijn is nog niet klaar, maar onze cantina (kelder) is geen echte kelder en sinds het hier koud is geworden, is het daar ook koud. Voorlopig gist er dus niets, maar misschien gaat dat in het voorjaar weer gebeuren. De kans is groot dat de wijn daarna ondrinkbaar wordt, maar we hebben er geen ervaring mee, dus de tijd gaat het leren.
De wijn is nu met de lucht in contact geweest en dat kan helpen, zo heb ik begrepen. Het is echt moeilijk om zoiets voor de eerste keer direct te snappen, welke smaak en geur een slecht teken zijn en wat daar dan aan te doen.
Wij zijn hoe dan ook enorm blij met dit eerste resultaat!
We hebben wat oude stukken wijngaard. Ik snoei deze elk jaar braaf. In september worden de druiven geoogst en elk jaar hebben we nauwelijks druiven. We sproeien niet, dus dat is één reden. De grotere reden is echter dat de reeën dol op onze onbespoten druiven zijn.
Kennen die dieren het verschil? Geen idee, maar het zou me niets verbazen. Ik begrijp anders niet hoe anderen wel druiven overhouden voor hun wijn.
Hoe dan ook, vorig jaar viel het mij op dat, waar veel bramen staan, de druiven waren blijven hangen. Dus we hebben deze zomer nooit gemaaid en de bramen volledig hun gang laten gaan.
Nu zijn we dus voor het eerst in ons leven wijn aan het maken. We doen het geheel zonder hulpmiddelen en geheel zonder toevoeging van wat dan ook. Het zal mij verbazen als het resultaat drinkbaar is … maar we willen het gewoon een keertje proberen.
We hebben een vat van 100 liter (voor olijfolie). Zaterdag hebben we geoogst en de druiven redelijk uitgezocht en die met de voeten geperst (ja ja … eerst goed de voeten schoongemaakt!). In het begin haalden we druiven met de hand van de steeltjes, maar het schoot niet op en daarna hebben we de hele boel met steeltjes en al geperst en in het olievat gedaan. Doek erover en wachten.
Nou ja wachten … het leek ons toch verstandig wat meer te weten te komen over hoe je nou eigenlijk wijn maakt! Dus we hebben her en der wat gelezen en wat filmpjes gekeken. Iedereen heeft er weer andere ideeën over en dat geeft hoop! Er is niet één goede manier, maar het kan op vele manieren.
Wel hebben we zondag een deel van de steeltjes uit het sap gehaald, want die geven waarschijnlijk teveel tannines.
Inmiddels staat de boel heerlijk te bubbelen. Ik roer meerdere keren per dag zodat alle schillen weer door het sap heen komen te zitten. De geur is uitstekend dus het eerste begin is blijkbaar goed gegaan.
Dit weekend gaan we verder met oogsten, hoewel we de meeste druiven inmiddels wel hebben geplukt.
Vorige week vroor het plotseling drie graden, nadat we een paar weken lang prachtig warm weer hebben gehad.
Het resultaat … de bladeren van de aardappelen zijn zwart, de prachtige frisgroene blaadjes in de wijngaarden (of dat wat daarvan over is) zijn verschrompeld, de blaadjes van de kiwi’s idem en veel fruitbomen hebben nu bruine bloesem.
De boeren hier in de buurt zijn wanhopig. De schade is enorm aan de meeste gewassen. Het leven van boeren bestaat deels uit vechten tegen de natuur en hopen op weer dat een beetje meewerkt. Dat doet het weer niet altijd en de laatste jaren steeds minder.
De meeste mensen staan hier zelden bij stil, want alles wordt in supermarkten gekocht. Stel echter dat het weer echt heel vreemde dingen gaat doen (niet zo’n uitzonderlijke hypothese), kunnen de boeren ons dan blijven voeden en zo ja, tegen welke prijs?
In de wijngaarden die geen schade hebben, hebben de boeren twee nachten lang vuurtjes gestookt of met tractors op en neer gereden. Fruitboomgaarden in het Noorden van Italie zijn besproeid om de bloemen en vruchten te beschermen. Het is allemaal enorm veel werk met vaak extra uitstoot van broeikasgassen.
Over twee nachten is opnieuw min één voorspeld bij ons. We zullen zien wat dat gaat doen!
Ik las een tijdje geleden dat Toscane de tweede regio van Italie is waar het gebruik van glyfosfaat wordt verboden. Volgend jaar geldt dit verbod voor heel Europa geloof ik, maar Toscane loopt voor. Goed nieuws dus. Glyfosfaat is een onkruidverdelger dat hier veelvuldig wordt gebruikt.
Gisteren ging ik een stukje fietsen en zag dit:
Ik kan beter zeg, ‘onder andere dit’, want de ene na de andere wijngaard was flink met deze onkruidverdelger bespoten. Op wijngaarden wordt vaak glyfosaat gebruikt voordat de wijnstokken blad hebben. Dit middel wordt namelijk via de bladeren door de planten opgenomen.
Het ziet er zo triest uit, die dode planten in het voorjaar. Hectare na hectare. En dat terwijl inmiddels duidelijk is dat wijngaarden met normale begroeiing veel beter zijn voor de boeren zelf. Het water wordt bijvoorbeeld beter vastgehouden op het land en dat is erg belangrijk. Maar de wijnstokken hebben ook minder last van ziektes als er geen gif wordt gebruikt. De bodem is veel gezonder en daar moeten druiven (net als alle andere planten) het van hebben.
Het klinkt allemaal logisch, maar niet veel boeren rondom mijn huis zien het zo. Helaas. Ze zijn enkel bezig met ‘efficient’ het land bewerken. Dat dit niet echt efficient is op de langere termijn, daarvan zijn ze blijkbaar nog niet op de hoogte.
Mijn knal oranje bloemetjes naast de deur van mijn huis fleurden me weer een beetje op …
