W in Italie – Blog over Nederlander in Toscane

Bijzondere mensen, Wandelen Toscane, Wijn en olijfolie

Kilte in de vallei

Written by willemijn lindeboom 27/09/202227/09/2022 Leave a Comment

We waren weer n’s een korte wandeling aan het maken toen we langs een grote moestuin liepen, in een vallei, midden tussen allemaal wijngaarden op de heuvels eromheen. We lopen er vaak langs, maar hadden er nooit iemand gezien.

Deze keer was er echter een man wat water aan het geven. Zijn tractor stond bij de put en gaf luid ronkend elektriciteit aan de pomp. Zoals we wel vaker doen maakten we een praatje. Hij bleek de eigenaar van alle wijngaarden rondom de moestuin en ook van de wijngaarden verderop. Hij vertelde honderduit. Ik begon het koud te krijgen. In een vallei is het vochtiger en dus voelt het een paar graden kouder aan, wist de beste man mij te vertellen met een air van: stel je niet aan!

Na een tijdje kwam er een 4×4 de heuvel afzetten. Het was de vrouw van deze man. Ze kwam wat groente en fruit halen voor het eten. Voor ik het wist had ze een meloen geplukt en haar man instructies gegeven die in stukken te snijden en ons een stuk te geven. De meloen was nog niet helemaal rijp, maar wel al lekker. Ze probeerde een andere meloen in de hoop dat die wel rijp zou zijn, maar die was nog minder rijp. Het is duidelijk moeilijk om van buiten te zien of een meloen rijp is. Daar heb ik ook altijd moeite mee.

Al met al erg vriendelijk dat ze hun meloenen met wildvreemden delen, hoewel ze inmiddels wisten wie we waren en waar we wonen. Toch gaven ze mij een kille indruk door de dingen die ze vertelden en wellicht omdat ik het echt koud had, maar dat werd gewoon genegeerd.

Wat vertelden ze dan? Ze vertelden over hun manier van druiven verbouwen en olijven (op gif werd niet bespaard en was een prachtige uitvinding – om zoveel mogelijk geld te kunnen verdienen), over hoe ze een vos de wereld uit hadden geholpen nadat die voor de tweede keer probeerde hun kippen te eten (de eerste keer was hij erin geslaagd). Uiteraard snap ik dat, maar je kunt ook de kippen beter beschermen in plaats van de vos een kopje kleiner te maken.

Toen ze over de nieuwe tendens van ‘0 km’ begonnen, over hoe belachelijk dat is, was ik er wel klaar mee om als publiek te dienen. Ik begrijp dat ze hun wijn en olie over de hele wereld verkopen, maar toch is ook het idee om zoveel mogelijk lokaal te consumeren volgens mij een heel goed idee. De hoogste tijd dus om door te lopen. Ik had het steenkoud gekregen dus had echt een goede smoes! Wat een kille maar toch ook vriendelijke mensen en vallei!

Moestuin Toscane

Echte veldsla – sla van de velden

Written by willemijn lindeboom 23/09/2022 3 reacties

Al jaren intrigeert het mij dat vroeger iedereen allerhande onkruid plukte om te eten. Deze zin klinkt absurd, want wij denken dat onkruid iets slechts is. De twee letters ‘on’ kunnen grote imagoschade aanrichten! In Umbrie ben ik wel n’s meegegaan om de verschillende types spontane planten (klinkt al beter dan onkruid) te leren kennen, maar ik kon ze nooit uit elkaar houden.

Vorig jaar kreeg ik van de buurvrouw een mooi boek over het gebruik van deze eetbare wilde planten en met veel plezier bladerde ik erin en herkende vele soorten. Ik nam mij voor ze te gaan plukken … maar in de praktijk is dat lastig. Je herkent een plant, maar sommige lijken erg op elkaar en dan moet je een boek openslaan en daarin zoeken … dat is te omslachtig en doe ik dus vervolgens niet.

Toevallig zag ik een video over wilde soorten groenten waarin ik hoorde dat bijna alles eetbaar is en de dingen die dat niet zijn, zijn vreselijk bitter dus dat proef je direct.

Ik ben dus in onze olijfboomgaard gewoon een sla bij elkaar gaan zoeken door steeds een stukje van het blad te proeven. Wat een geniaal idee! Dat ik daar niet eerder op ben gekomen! Ik denk dat het komt wegens een soort oerangst om mezelf te vergiftigen met iets uit die ‘oh zo gevaarlijke’ natuur.

Er is een groot verschil tussen de verschillende soorten en als je het een beetje mengt krijg je een ontzettend lekkere salade (ik doe er altijd wat van onze eigen zuurkool door en uiteraard olijfolie). Nog even en ik herken de planten zonder ze te hoeven proeven!

Acetosa, portulaca en piantaggine kende ik al (dat is zuring, postelein en weegbree), maar al die verschillende soorten ‘paardebloemen’ die vind ik lastig uit elkaar halen.

Moestuin Toscane

Cactus in de weg

Written by willemijn lindeboom 21/09/2022 4 reacties

Na een landverschuiving (frana in het Italiaans) is jaren geleden een stuk weg deels het dal in gegleden.

We lopen er regelmatig langs, maar gek genoeg was mij nooit opgevallen dat er een prachtige cactus groeit, ‘fico d’india’ heten ze in het Italiaans en in het Nederlands is dat ‘vijgcactus’.

Nou heb ik ook zo’n plant en die staat op een prima plek in de tuin. Het ding wil niet groeien! En kijk hier … in een scheur in de afgegleden asfaltweg doet ie het prima! Er zitten alleen geen vruchten aan.

Wijn en olijfolie

Iedereen is druiven aan het ‘plukken’

Written by willemijn lindeboom 15/09/2022 5 reacties

In Toscane (in elk geval wel bij mij in de buurt) kun je momenteel geen weg nemen zonder een lange file te vinden achter een tractor die een kar vol druiven naar de ‘Cantina Sociale’ brengt (of op de terugweg daarvan is). De Cantina Sociale is een grote wijnmaker die de druiven uit de hele buurt tot wijn verwerkt. In dit gebied heeft bijna elk stadje er een.

De Cantina Sociale van Montespertoli … een wijnfabriek!

Het oogsten gaat bijna altijd met een grote machine tegenwoordig. Dat ziet er bijvoorbeeld zo uit:

Deze machines gaan uiteraard erg snel vergeleken met mensen die met een schaar elke tros los moeten knippen. De wijn die je krijgt na machinaal oogsten, kan echter niet van goede kwaliteit zijn.

Wie wel n’s druiven heeft geplukt, weet namelijk dat sommige trossen verrot zijn of deels verrot. De machine maakt geen onderscheid en alles wat in de wijngaard is op het moment dat de machine langsgaat, wordt deel van de wijn. Dat wil zeggen ook alle beestjes die rondom de trossen leven of er toevallig even langskwamen. Nou wordt er zoveel gif in de wijngaarden gebruikt, dat het misschien met die hoeveelheid beestjes nog wel meevalt, maar wat er leeft en loopt, verdwijnt in de wijn.

Nou heb ik af en toe wijnmakers bezocht die keihard beweren dat machinaal oogsten geen enkele invloed heeft op de kwaliteit van de wijn, dat het zelfs beter is (kan me niet herinneren waarom). Echter, alle betere kwaliteit wijnen worden uiteraard met de hand geplukt.

Ik heb deze week de buren een paar uur geholpen met plukken. Waar ik bij mijn druiven elke tros inspecteer en de rotte en onrijpe druiven eruit haal, gebruiken de buren bijna alles. Ze knippen het verrotte deel uit een half verrotte tros, dat wel, maar de verrotte druifjes her en der gaan ook gewoon in de wijn. Toch is dat al beter dan een machine zou doen, maar volgens mij is het jammer. Iets betere selectie van de druiven zou de wijn direct lekkerder maken. Ze hebben echter haast, ze willen in maximaal een dag klaar zijn en ze vinden de wijn lekker genoeg zoals ze die al hun hele leven maken.

Algemeen

Regenmeter

Written by willemijn lindeboom 12/09/2022 4 reacties

Wij hebben sinds mei een prachtig systeem dat de temperatuur meet en bijhoudt en ook hoeveel regen er valt. Je krijgt alles in eenvoudige diagrammen te zien.

Super. Ik was er erg blij mee. Tot een paar weken geleden een zware onweersbui voorbij kwam en de stroom uitviel. Dat gebeurt hier bijna altijd tijdens een onweersbui.

Tijdens een onweersbui valt er echter ook vaak veel regen in korte tijd. Helaas echter meet ons systeem niets als er geen wifi is en zonder stroom is die er uiteraard niet.

Het systeem komt uit Frankrijk. Blijkbaar hebben ze het daar beter voor elkaar met de stroomvoorziening?

Misschien moet ik dan toch ook een ouderwets systeem erbij nemen, met een pijpje waarin de regen wordt opgevangen en aan de zijkant kun je lezen hoeveel regen er is gevallen. Enige probleem … ik ken mezelf en weet dat ik niet elke keer op ga schrijven hoeveel regen er is gevallen, laat staan het in een prachtig staafdiagram op te slaan.

We houden het dus maar op de gebrekkige informatie van ons super geavanceerde systeem!

Wijn en olijfolie

Eerste gisting in grote vat

Written by willemijn lindeboom 09/09/2022 1 reactie

Zoals ik had geschreven in mijn vorige blog hadden we het grootste deel van onze oogst in een open vat van 230 liter gedaan voor de eerste gisting (die heet ‘spontane gisting’). Dat ging als een tierelier! Na een dag was het echt warm en het bubbelde als een gek.

Ik gebruik een bord om de schillen een paar keer per dag door de rest van de wijn te roeren. Dat bord blijft op de schillen liggen en is dus het teken dat er gisting plaats vindt, want er is opwaartse druk.

Tot mijn schok was die druk ineens helemaal weg. Het bord zonk als een baksteen. We moesten dus zo snel mogelijk de druiven persen en het sap in afgesloten containers doen met waterslot. Na het werk gingen we ijverig en hongerig aan de slag (we hadden besloten niet eerst te eten omdat we daarna erg weinig energie meer over zouden hebben en daarnaast heeft het wel wat om voldaan de dag af te sluiten met een goede maaltijd).

We hebben heel klein persje voor een paar kilo materiaal, maar met een handig idee van mijn vriend konden we deze pers waanzinnig snel gebruiken. De pers heeft namelijk normaal gesproken een container waar het sap door een pijpje uitstroomt en dat raakt al snel totaal verstopt. Door die container weg te laten en de pers in een grote bak te zetten, raakte er niets verstopt en konden we in drie uur tijd alles persen.

Nu staan er twee grote damigiane met een goedje erin dat hopelijk wijn gaat worden. We hebben ze iets te vol gedaan, dus nu bubbelen ze een klein beetje over, maar dan weten we in elk geval zeker dat er geen zuurstof bijkomt.

De ‘mosto’ (het sap van de geperste druiven) was alvast lekker. Niet alles paste in de twee grote buikflessen dus na het gedane werk hebben we bij onze late maaltijd van de mosto genoten.

Links de twee damigiane van elk 54 liter en rechts eentje met de spontane gisting van ons laatste magere oogst

Nu hebben we nog zo’n 80 liter wit dat we moeten persen. Dit zit in een vat voor olie, met een kleinere opening en er komt dus veel minder zuurstof bij waardoor de eerste gisting langzamer gaat. Althans, dat is onze theorie. Het open vat was in korte tijd uitgegist en deze witte wijn blijft maar doorgaan. Een volgende keer gebruiken we dus niet nogmaals dat grote open vat, want dat ging echt te snel.

Normaal wordt witte wijn na een paar uur van de schillen gehaald, maar wij willen juist een lange gisting zodat alle goede bestanddelen van de schillen in de wijn terechtkomen en deze dus hopelijk rijk van smaak is en ook lang meegaat zonder sulfiet toe te moeten voegen. Wij maken dus, als het goed gaat, een zogenaamde ‘orange wine’.

Wijn en olijfolie

Wijn maken – tweede jaar

Written by willemijn lindeboom 08/09/2022 3 reacties

Na de hete en droge zomer die we hebben gehad, waren de druiven al vroeg zoet. Met zoete druiven kun je wijn maken, dus we besloten te beginnen met druiven plukken.

We waren de eersten in dit gebied en kregen dus uiteraard wat commentaar. Echter, wij hadden sterke argumenten om toch door te gaan. Punt één: als we niet snel oogsten, eten de reeën alles op waar ze bij kunnen (we laten de bramen opzettelijk staan, maar die overwoekeren niet alles). Punt twee: wij spuiten helemaal niet en na de regen die we vanaf half augustus hebben gehad, is de kans groot dat een deel van de druiven gaat schimmelen.

Dit is de tweede keer dat we wijn maken (natuurlijke manier, zonder wat dan ook toe te voegen). Wij zijn dus echt beginnelingen en dan is het vrij eng om iets anders te doen dan alle anderen (hoewel wij ook de enigen in onze buurt zijn die niet spuiten en geen sulfiet toevoegen bij het wijn maken, dus we zijn al uniek). We hebben onze grote onzekerheid opzij geschoven en zijn gewoon aan de slag gegaan. Per slot kunnen we er altijd iets van leren en als de reeën alles opeten hebben we er helemaal niets aan.

We begonnen met een stukje wijngaard waar bijna geen bramen staan. Dat zijn allemaal witte druiven en we besloten dus dit jaar witte wijn te maken (vorig jaar hebben we alles door elkaar gemengd). Na een dag plukken en de druiven van hun steeltjes halen en met de voeten persen, hadden we ongeveer 80 liter. Dat schoot niet op. We hadden nog heel veel meer druiven te plukken.

Even zoeken op internet naar een handmatige ‘pers- en ontsteelmachine’ kwamen op iets prachtigs uit en besloten het te kopen, in de verwachting dat we elk jaar wel wat wijn zullen maken en de investering dus echt de moeite waard zal zijn.

Het weekend erna gingen we verder met plukken. Ditmaal rood en wit door elkaar heen. Met lange broek en stevig overhemd konden we ons redelijk tegen de bramen verdedigen. Veel druiven waren al opgegeten, maar we hadden toch een flinke oogst (vergeleken met vorig jaar). In een half uurtje zat dat, met hulp van onze nieuwe aanwinst, allemaal in een grote open ton van 230 liter om te kunnen gisten.

Onze gistende druiven. Het bordje gebruik ik om de schillen een paar keer per dag onder te dompelen en de beker om het laken uit het vat te houden.

We zagen duidelijk dat de rode druiven erg in trek zijn bij de reeën en de witte veel minder. Ik vermoed dat ze de witte druiven niet goed kunnen zien en de rode wel.

Wéér wat geleerd!

We hadden nog één wijngaard te gaan, behoorlijk overwoekerd, dus we besloten nog een week te wachten met oogsten van die laatste druiven. Dat bleek weer een fout … want het waren vooral rode druiven en de week erna was nóg meer opgegeten en een ander deel ook al half verrot. We hebben gered wat we konden redden en na uren plukken en druiven uitzoeken, hadden we een magere 20 liter (schatting, het zit in een damigiana, zo’n grote ronde buikfles en die is nog niet tot de helft gevuld).

Het houdt een mens wel bezig! Maar we hebben er enorm veel plezier in en het resultaat van vorig jaar was goed genoeg om vol moed door te gaan met leren!

Bijzondere mensen, Wijn en olijfolie

Alle wilde dieren …

Written by willemijn lindeboom 07/09/2022 1 reactie

We waren een stukje gaan wandelen toen een man uit de buurt, waar we wel vaker een kletspraatje mee maken, op z’n scooter voorbij kwam. Hij stopte en zette de motor uit. Hmmmm blijkbaar had hij echt zin in een praatje!

Na wat over en weer over het weer en de schade van de onweersbui zaterdag … De bliksem is bij ons ingeslagen, op de meter, die is van de muur geknald. De elektriciteitsmaatschappij kwam binnen 1,5 uur en hebben een nieuwe geïnstalleerd waarna alles het weer deed, afgezien van het alarm. Erg veel geluk gehad!

Daarna nog wat over de olijfvlieg (is ie er, gaat ie komen?). De buur is echt boer, al zijn hele leven. Een kleine druivenproducent en hij heeft ook olijfbomen, dus hij weet altijd wel wat over de plagen die er al dan niet zijn. Hij spuit ook vol overtuiging zoveel gif als nodig is om niets van zijn opbrengst te verliezen.

Toen kregen we het over de druiven. Wij hebben alles al geplukt omdat anders de reetjes ons voor zijn. Ze hadden nu alle rode druiven al opgegeten die niet door bramenstruiken zijn omgeven. Ik zei tegen de man dat ze blijkbaar onze druiven lekkerder vinden, want wij spuiten niet.

Hij haalde rustig zijn schouders op en zei ijzig kalm: “ze moeten ze allemaal afmaken, alle wilde dieren moeten worden afgemaakt en die gekken die van dieren houden die moeten ze maar in een omheind park gaan bekijken”.

Klare taal … !

Bijzondere mensen, Toscane

Paddestoelen en een groot stuk ree

Written by willemijn lindeboom 31/08/2022 3 reacties

De afgelopen week is onze zeer gewaardeerde buurman twee keer langsgekomen. De eerste keer had hij paddestoelen (Pioppini heten ze hier, ze groeien namelijk op de ‘pioppi’ zijnde populieren). We krijgen een enorme hoeveelheid en hebben er twee dagen overvloedig pasta van gegeten. Heel simpel, maar echt erg lekker.

Een paar dagen later vroeg hij of wij een groot stuk ree wilden, de dag ervoor door een vriend van hem geschoten die vervolgens niet in staat was het dier zelf schoon te maken en onze buurman daarvoor op had getrommeld (zaterdagavond na het eten … je moet er maar zin in hebben!). Als beloning echter, kreeg de buurman een halve ree. Dat is niet gek.

Één probleem echter … de vriezer van de buurman zit helemaal vol met wild zwijn, kip, konijn en wellicht ook nog wel meer ree van eerdere keren. Hebben wij mazzel! Een deel van de ree had hij al aan andere mensen in de buurt gegeven, en de rest is voor ons.

Wij hebben het grootste deel in de vriezer gedaan en een flinke portie, de dag erna, in de marinade gezet. Ik heb het een dag later klaargemaakt. Ik vreesde dat het droog en hard zou zijn, omdat het vlees van een ree nou eenmaal erg mager is. Gelukkig is het bijzonder lekker geworden, boterzacht en smaakvol. Het heeft ruim 6 uur staan pruttelen.

De ree in stukken in een marinade van onze eigen wijn en daarna ook nog rozemarijn, tijm, laurier en salie

Bijzondere mensen

De badmeester

Written by willemijn lindeboom 01/08/2022 3 reacties

Met een groepje mannen van de ‘zwemclub’ gingen we naar een sagra in een dorp in de buurt. Een sagra is een dorpsfeest waar je aan lange tafels eet en waar iedereen uit het dorp meehelpt met koken en serveren.

In ons midden zat de badmeester, hij is officieel de trainer van ons groepje, maar hij traint ons nooit. Ik moet nog een keer vragen hoe dat eigenlijk zit, maar ik weet niet hoe dat aan te pakken zonder het risico te lopen iemand te beledigen.

De badmeester werd elke 5 minuten om zijn nek gevlogen door weer een ander super enthousiast jong ding, oprecht blij hem te zien. Ze hadden allemaal van hem leren zwemmen en waren dol op hem. De badmeester kende iedereen nog bij naam, ookal waren ze inmiddels twintig of ouder. Het was echt een komen en gaan van, vooral, meisjes en jonge vrouwen.

De rest van de groep keek met groeiende afgunst toe. Kwamen ze er plotseling achter dat ze wellicht een verkeerd beroep hadden gekozen …?